Οι Άγιοι στις εκκλησίες τση Κίσαμος λογίαζονται Άξιοι και Σεβαστοί Προστάτες, αλλά και φίλοι και αδελφοκτοί σύντεκνοι και (ε)δικοί..., στο σεβασμό και την αγάπη των ανθρώπων της.

Που ανοίγουν πόρτες, στη σκόλη Tους, να μπει και να βγει η Αναγνώριση του κόσμου, να γίνει άναμμα κεριού και προ­σκύνημα και απόθεση ανθών μυρισμένων στην εικόνα της Αγιοσύνη Tους...

Κι' ύστερα, μετά του θεού το Λόγο, και του Βίου τον Αίνο, θα "βγουν" στην αυλή του "Σπιτιού Tους και θα κεραστούν, κατά το έθιμο, το Κρητικό παραδοσιακό φίλεμα στους  πιστούς. Που με την ευκαιρία της Γιορτής  Του αγίου, ανταμώνουν και επικοι­νωνούν, χαίρονται και διασκεδάζουν. Συχνά με κρασάκι ή ρακί.

Ο Προστάτη του Καστελίου,... "Tης  Συνόδου της  πρώτης  ανεδείχθη. υπέρμαχος...", ο Άγιος Σπυρίδωνας, γρήγορεί με τις φτερούγιες της Σκέπης  Του, απλωμένες στην καθημερινή ζωή.

T’  Αγίου Σπυριδώνου", στις δώδεκα του Δεκέμβρη, ο κόσμος  τιμά ακολουθεί την περιφορά και ενθυμάται. Πως  στο προαύλιο Του καταφύγιο - σχολείο, διέσωνε τη Ζωή και τη Συνείδηση στην καταχνιά των πολέμων. Πόλεμοι στους οποίους  η Υπέρμαχος  Στρατηγός η λατρεμένη Μεσίτρια, είχε βέβαιη παρουσία.

Και ασφαλας στην Κίσαμο έχει τους ναούς Της. Ο Ευαγγελισμός Της, η Μητρόπολη του Καστελλίου. Στην οποία δοξολογείται και κατατίθεται μαζί, η Ευγνωμοσύνη του γένους για τους αιματηρούς  αγώνες των γονιών, κατά το 1821. Ενδεικτικά θ' αναφέρουμε κ,' αλλες  αγαπημένες εκκλησίες Tns Περιοχής.  Ο Τροπαιοφόρος του  Πύργου, ο δημοφιλέστατος  Αστράτηγος στο Καστελλιανό τσαρσί ο Άγιος  Αντώνιος και  ο Αγιος  Στυλιανός, και οι  δύο με παραδοσιακή φιλοξενία, από τους περίοικους.  Ο Αϊ Νικόλας με την αυλή Του γεμάτη θαλασσινούς στη γιορτή Του, να εκπληρώσουν το Τάμα ψαράκι και κρασί. Ο Άγιος Ιωάννης στο Γκιώνα, και στο Ντάμιαλη σε γραφικές  σπηλιές, και πολύ κόσμο την ημέρα Tης  Δόξας Tους.

Η Αγία Σοφία στα Τοπόλια και ο Άγιος Ιωάννης στη Μαραθοκεφάλα μοναδικά σπήλαια, στα οποία αναβιώνει η Γέννηση του Χριστού το Δεκέμβρη. Το Γενέθλιον Tης Θεοτόκου στου κυμάτου τον αφρό συνάντηση Χαράς, ο Τίμιος Σταυρός η Αγία Βαρβάρα στα Λατζιανά Κισάμου, μνημείο Eθνικής σημασίας, ο Άγιος Γεώργιος με τ' Απρίλη τα χαμόγελα, στη Βάθη Κισάμου, και ο Μιχαήλ Αρχάγγελος (Ροτόντα), στην Επισκοπή, μνημείο σημασίας υπερεθνικής. "