Παραδοσιακά Μουσικά Όργανα - ΣΕΡΤΟΣ ΧΟΡΟΣ"

Δημοτικά Τραγούδια

(ΡΙΖΙΤΙΚΟ - ΜΑΝΤΙΝΑΔΑ - ΧΟΡΟΣ)

Με το λαγούτο και το βιολί!  Μ' αυτά  τα δύο παραδοσιακά όργανα η Κίσαμος, καταλαγιάζει το καλλιτεχνικό μεράκι της  ρίζας. Με τη "ζυγιά" όπως  τα λένε οι γνήσιοι λαϊκοί οργανοπαίχτες. Μ' αυτή κράτησαν τα πολυήμερα γλέντια του παλιού καιρού. Γάμους, βαφτίσια, πανηγύρια.

Καθιερώθηκαν μαζί λοιπόν, να εκτελούν τη μουσική ανάγκη που σχηματίστηκε ηχητικά, αν και το λαγούτο, ήρθε στην Κρήτη πολύ νωρίτερα από το βιολί. Σταυροφόροι το έφεραν από τη Μέση Ανατολή, κατά τον 13^ο  αιώνα, θεωρείται μάλιστα ότι, απο­δίδει πιο τρυφερά, πιο ήπια την μουσική ανησυχία του Κρητικού, που όμως ο δυναμισμός της, βρίσκει στο βιολί, το πιο κατάλληλο μέσον για να εκφραστεί ιδανικά.

Και τούτο, γιατί είναι πιο εύκαμπτο στον τόνο, και έχει μεγαλύτερες τεχνικές δυνατότητες, κατά τους ειδικούς  πάντα. Η λύρα (κεμπέκ) εμφανίστηκε στην περιοχή μας, αλλά δεν επικράτησε, αφήνοντας  την υπεροχή στο βιολί, που από το 1260 που το έφε­ραν στην Κρήτη οι Ενετοί, έμελλε ν' αγαπηθεί πολύ από τον κόσμο, και τους vτόπιους  βιολιτζήδες, ασφαλώς... Πολλοί από αυτούς  εδίδαξαν (όπως και  οι λαουτιέρηδες  εξάλλου), τον παιδόκοσμο, που είχε δίψα να μάθει, να συνεχίσει...Έτσι λοιπόν,

o..."παρήγορος λόγος" στο μάστορα που έδωσε τo μυστικό της τέχνης του, ακούγεται εύλογος...

Μαριάνος Χάρχαλης, Κουτσουρέλλης και ο Τσέγκας στο τρα­γούδι. Απο τους  νεώτερους,  ο Παπαδάκιης (Ναύτης) και ο Κουνέλης, αναφέρονται μόνο ενδεικτικά. Είναι δεκάδες οι εκπρόσωποι στην περιοχή (όλοι άξιοι), που έδωσαν στην Κισαμίτικη Χαρά. Το κρητικό γλέντι. Τη "λυτρωτική πράξη", κατά τον Φαραντάκη, των Κρητικών.

Μια λύτρωση όμως, που γενόμενη με τη μουσική και το χορό, με..."τον κτύπον των ποδών του ορχηστού", θάλεγε κι' ο Λουκιανός, δεν εσήμαινε την απελευθέρωση της ψυχικής ευφορίας, και μόνο. Στα κατακτημένα Κρητικά Χρόνια, εσήμαινε και την "επικύρωση" μιας επαναστατικής απόφασης. Με αποδοχή του αγώνα και της θυσίας. Γιατί δεν έλειπε η λύρα, ο χορός  και το τραγούδι, ούτε από την από­φαση για σηκωμό, ούτε από τη μάχη στην οποία η απόφαση, είχε μεταλλαγή. Εραστές  της λευτεριάς, οι Κρήτες, δεν τους ένοιαζε ο θάνατος, προκειμένου να την ανταμώσουν.

Δεν είναι τυχαίο λοιπόν, που ο κρητικός συρτός, πρωτοπαίχθηκε σε ανάλογη περίπτωση, στα Πατεριανά Κισάμου, κοντά στο χωριό Λουσακιές  Πρώτος εκτελεστήκε  ο Στέφανος Τριανταφυλλάκης ή Κιώρος, το 1750.Ένας ¨ σερτός χορός", αρρενωπός, και απέριττος. Με το "αισθητικό βάρος" στην κίνηση των ποδιών κυρίως, και διαφαινό­μενη την "ιερή συμφωνία" με τη Γη.

Με κείνη, και για κείνη, μια θαυμαστή συμφιλίωση με το θάνατο. Σήμερα χορεύεται με πιο σύνθετη έκφραση του πάνω μέρους  του σώματος, ιδιαίτερα. Ο περίφημος "Χανιώτης" που λένε στην υπό­λοιπη Κρήτη, με διάθεση επαινετική.

Αλλά και η αρχαία πυρρίχη, "μεταπλασμένη" στη σημερινή σού­στα με τα 3 ζάλα (βήματα), το πεντοζάλη με τα 5 ζάλα, είναι χοροί της Κρήτης και της  Κίσαμος, αγαπημένοι, που δεν έχασαν την ένταση και την ορμή τους, με της  ατέλειωτες επήρειες του καιρού. Όλοι είναι δημοφιλείς σε κάθε μουσική εκδήλωση. Σήμερα υπάρχουν τρείς σχολές παραδοσιακού χορού με χοροδιδάσκαλους τους Κούμη Ιωάννη, Ξηρουχάκη  Άλκηστη και Κουνελάκη Ευαγγελία.